Odłączniki to łączniki umieszczone w obwodzie elektrycznym, których zadaniem jest stwarzanie widocznej przerwy w razie potrzeby. Odłączniki wolno otwierać i zamykać wyłącznie w stanie, gdy przez obwód, w którym są nie płynie prąd, bądź płynie prąd bardzo mały. Odłącznik nie może wyłączać prądów zwarciowych, przeciążeniowych i większych roboczych. Odłączniki stosowane są w obwodach niskiego i wysokiego napięcia.
Odłącznik składa się ze styku stałego i ruchomego noża umieszczonych na kołpakach izolatorów, które są przymocowane do podstawy odłącznika. Do styków są przymocowane przewody obwodu elektrycznego. Niekiedy odłączniki posiadają dodatkowy styk uziemiający, szczególnie te pracujące w obwodach wysokiego napięcia. Taki odłącznik często nazywany jest uziemnikiem i służy do połączenia odłączonego spod napięcia obwodu z ziemią dla bezpieczeństwa osób, które będą pracowały przy obwodzie.
Odłączniki dzielą się ze względu na miejsce pracy na wnętrzowe i napowietrzne.
Odłączniki wnętrzowe znajdujące się w budynkach (np. w rozdzielniach wnętrzowych) różnią się od odłączników napowietrznych nieco stykami i izolatorami. Jest to spowodowane tym, że odłączniki napowietrzne znajdują się na wolnym powietrzu, więc są narażone na działanie czynników atmosferycznych. Dlatego styki i noże odłączników napowietrznych pokryte są cynkiem jako zabezpieczenie przed korozją.
Z uwagi na konstrukcję odłączniki dzielą się na jednobiegunowe i trójbiegunowe. Odłączniki trójbiegunowe mogą być stosowane w układach trójfazowych (każdy biegun inna faza) lub poszczególne bieguny odłącznika mogą odłączać inne obwody. Odłączniki jednobiegunowe stosowane są często na sieci trakcyjnej.
W pojazdach trakcyjnych często stosuje się odłączniki specjalnej konstrukcji z wałami, na których umieszczone są styki. W niektórych lokomotywach odłączniki główne mają specjalną budowę a ich działanie jest powiązane z pantografami. Otwarcie odłącznika powoduje odłączenie obwodu wysokiego napięcia od zasilania i jego uziemienie. Odłącznik składa się wału, który ułożyskowany jest w ramie odłącznika. Na wale znajdują się wsporniki mosiężne oraz noże miedziane stanowiące styki ruchome. Do zacisków noży przymocowane są przewody. Zadaniem odłącznika jest stwarzanie przerwy w obwodzie głównym oraz uszynianie obwodów wysokiego napięcia. Odłącznik ten sprzężony jest z blokadą szafy wysokiego napięcia, która nie pozwala na otwarcie drzwi do szafy, gdy pantografy są podniesione.
Niektóre odłączniki, w zależności od potrzeb wyposażone są w styki pomocnicze na niskie napięcie, które są odizolowane od obwodu wysokiego napięcia.
Do napędu odłączników stosuje się drążki izolacyjne lub dźwignie. Napęd odbywa się ręcznie, pneumatycznie, niekiedy za pomocą silnika elektrycznego połączonego z dźwignią.
Zastosowanie odłączników
Odłączniki stosuje się w podstacjach trakcyjnych do stwarzania widocznej przerwy w obwodach wysokiego napięcia, ponadto w sieci trakcyjnej jako odłączniki sekcyjne dzielące sieć trakcyjną na odcinki oraz sieciowe służące do odłączenia kabla zasilającego od sieci jezdnej.
W pojazdach trakcyjnych służą do odłączania uszkodzonych pantografów, uszkodzonych silników trakcyjnych, ogrzewania elektrycznego. Ponadto służą do uszyniania obwodów wysokiego napięcia w czasie, gdy obsługa lokomotywy lub podstacji znajduje się w bezpośrednim kontakcie z obwodami wysokiego napięcia. W obwodach niskiego napięcia odłączniki mają zadanie stwarzać przerwę w obwodzie sterowania i pomocniczym.
O odłącznikach można poczytać tutaj i tutaj.
Główne parametry odłączników
W zależności od rodzaju odłącznika parametry jego pracy mogą być różne, oto główne z nich.
- napięcie znamionowe [V];
- prąd znamionowy ciągły [A];
- rodzaj napędu.
ROZŁĄCZNIKI
Rozłączniki służą do rozłączania prądów roboczych i niewielkich prądów przeciążeniowych. W związku z tym rozłączniki posiadają rożki i komory łukowe do gaszenia łuku. Napęd rozłączników często połączony jest z wyzwalaczami nadmiarowymi, w taki sposób niekiedy można zastąpić wyłącznik. Rozłączniki stosowane w rozdzielniach energetycznych często pełnią rolę głównych zabezpieczeń wraz z wyzwalaczami, które są połączone z napędem rozłącznika. Gaszenie łuku w takich rozłącznikach odbywa się w podobny sposób jak w wyłącznikach dużych mocy.
Na PKP rozłączniki nie są stosowane, ani w systemie zasilania sieci trakcyjnej, ani w pojazdach trakcyjnych dlatego nie będę ich opisywał.
